Ostatnie chwile Arkadii

 

Kto z nas nie marzył o Arkadii-  krainie wiecznej szczęśliwości, sielskości, radości i zbliżenia z naturą. Kiedy przekraczam drzwi wystawy, za lustrzanymi taflami, nagle znajduję się w zupełnie innym świecie. Jestem  pomiędzy pasterzami, nimfami i faunami, w krainie obdarzonej łagodnym klimatem i wiecznie zieloną i kwitnącą przyrodą. Panuje w niej zmysłowa miłość, króluje muzyka i poezja. Oglądam obrazy tworzące wizję miejsca rozkosznego odpoczynku, który stanowi ucieczkę od zgiełku miasta i działalności społecznej. Obrazy szczęśliwego bytowania stanowią bardzo przyjemny widok, ale wiem, że to są obrazy utopijnej sielanki

Wystawa "Arkadia" w Muzeum Narodowym w Warszawie trwa  tylko do 17 marca, bardzo się cieszę, że zdążyłam ją obejrzeć. Wam przedstawiam malutką część eksponatów, bo wystawa obejmuje "wyobrażenia i przeobrażenia mitu obecnego w sztuce europejskiej od starożytności  po współczesność"

Mamy tu prezentację sztuki włoskiej,  jej naśladowców z krajów północy, a ta różnorodność jest z jednej strony zachwycająca,  z drugiej strony zmusza do zastanowienia.

Wenus wychodząca z kąpieli

Apollo grający na skrzypcach, Pietro della Vecchia

Sielskie życie w posiadłościach wiejskich, gdzie pośród przyrody w ogrodach i parkach i cienistych lasach realizowano model życia wypełniony bankietowaniem, flirtowaniem, czytaniem erotycznej poezji,  muzykowaniem,  śpiewaniem i graniem miłosnych madrygałów,  wystawiano też dramaty pasterskie.

Gra w ciuciubabkę , Matteo Rosselli

Satyry ścigające nimfy, Peter Paul Rubens

Arkadia seksualnego wigoru, autor wg Peter Paul Rubensa

W krajach zachodniej Europy arystokracja od początku XVIII stulecia urządzała swobodne zabawy w parkach lub w otoczeniu dzikiej przyrody. Porcelanowe figurki i miniatury malowane na naczyniach eksponowały wdzięk rozbawionych lub refleksyjnie zadumanych postaci, w wiejskich lub dworskiej stylizacji. Swawolna zabawa z melancholijną medytacją unaoczniała nierealność arkadyjskiej sielanki oraz jej przemijanie w rytmie cyklicznych zmian natury

Nie brakuje w tej części wystawy  akcentów polskich, są  przepiękne  arrasy wawelskie. Służyły one demonstrowaniu splendoru, bogactwa i politycznej potęgi Zygmunta Augusta jako króla Polski i Wielkiego Księcia Litwy.

W całym życiu z dzieciństwa do późnego wieku szczęście obok natury przeznaczone człeku. 

Takie motto miała książka Myśli różne o sposobie zakładania ogrodów  Izabeli Czartoryskiej – twórczyni prywatnych parków w podwarszawskich Powązkach i w Puławach. Zyskała dużą popularność jako podręcznik promujący ideę ogrodu malowniczego.

Prezentowane są również podręczniki i wzorniki ogrodnicze polskich arystokratek między innymi rysunki, których autorem jest Jan. Zachariasz Frey.

"Ostatnie dekady XIX wieku -epoka odkryć naukowych i wynalazków technicznych- naruszyły poczucie pewności co do trwałości świata."

W marzenia o szczęśliwych krainach, pięknych ludziach i społecznym ładzie, których wyrazem jest mit Arkadii wpisana jest melancholia, świadomość iluzji. Urokowi sielanki poddawali się również polscy malarze przywołując płoche nimfy, prężnych faunów i chutliwych satyrów. Poprzez motywy antyczne odsłaniali współczesne pragnienia, lęki i obsesje. Arkadia stała się symboliczną ramą świata marzeń, niemożliwego szczęścia, niespełnionej żądzy, niedościgłego piękna -krainą melancholii.

Załaskotany z cyklu Rusałki

 Jacek Malczewski

Kazimierz Sichulski

 Tryptyk Wiosna, projekt witrażu

Zofia Stryjeńska -Pory roku

Pory roku -Zofia Stryjeńska

Cisza na morzu -Zygmunt Lipinsky

Dziwny ogród -Józef Mehoffer

Kuszenie- Cyprian Godebski

Rzymska sielanka – łowienie ryb, Henryk Siemiradzki

Moja dusza z cyklu Moje życie, Jacek Malczewski 

Śniadanie na trawie, Pablo Picasso

Twarz fauna granatowa, talerz, Pablo Picasso

Dla potrzeb reklamy turystycznej i propagandy wykorzystywano i adaptowano śródziemnomorski mit. Przykładem tego są optymistyczne obrazy ziemskiego raju w języku plakatów czasów PRL-u. Miały one  zaspokoić marzenia o przaśnej i rolniczej Arkadii z pszenicą i burakiem cukrowym.  Były opowieścią o błogich miejscach, młodych szczęśliwych ludziach i harmonii społecznej, budowanej na fundamentach socjalizmu

W pracach artystów współczesnych powraca mit arkadyjski ale wykazując dystans między człowiekiem a naturą, są świadomi impasu w relacjach międzyludzkich. 

Obnażają ukryte w mitach lęki, fobie seksualne, obsesje i szaleństwo, przemoc i gwałt oraz grozę śmierci słowem -nieokiełznany żywioł tworzenia i destrukcji życia.

Autoportret z puttem,  Zbysław Marek Maciejewski

Niebo, Zbylut Grzywacz

Wyszłam z tej wystawy smutna, ze świadomością, jak bardzo oddaliliśmy się od sielanki sprzed kilku zaledwie stuleci. Jak bardzo zmieniły się nasze oczekiwania wobec świata i na ile to my sami jesteśmy temu winni. Piękna, wzruszająca i niebywale pouczająca wystawa. Może tylko na mnie takie wrażenie wywarła, ale uważam, że: Każdy ma taką  Arkadię, jaką  potrafi  sobie wymarzyć.

Kochani, to był najtrudniejszy post, jaki kiedykolwiek  napisałam, posiłkowałam się słowami kuratorów, nie wszystkie prace opatrzyłam podpisami, naprawdę było tłoczno, więc przepraszam za wszystkie niedociągnięcia i  przekrzywione zdjęcia obrazów. Żałuję, że nie byłam na wystawie wcześniej. Dodam, że ze względu na treści wystawa nie jest przeznaczona dla dzieci.

Życzę Wam pięknej wiosny i mnóstwa radości z jej przyjścia.